Wico Mulder, is jeugdarts en ambassadeur van @ease. Hij praat veel met jongeren en is geïnteresseerd in de relatie tussen je gevoel en lichamelijke klachten. In deze blog vertelt hij hier meer over.
Uit onderzoek blijkt dat de meeste jongeren in Nederland gezond en veilig opgroeien. Toch zien we ook dat steeds meer jongeren spanning ervaren en stress voelen door bijvoorbeeld hun thuissituatie, een nare gebeurtenis, prestatiedruk op school en nu ook door Covid-19 en de impact van alle overheidsmaatregelen. Het willen voldoen aan de maatschappelijke norm van geluk, succes en het najagen van het ‘ideale plaatje’ vinden we normaal. Het is echter gezonder om goed naar je lijf te luisteren, balans te vinden en je eigen weg te ontdekken. Dat vergt moed, energie, doorzettingsvermogen en soms een luisterend oor.
Lekker in je vel zitten, op je tenen lopen, een brok in je keel hebben of vlinders in je buik hebben: deze uitdrukkingen heb je vast wel eens gehoord. Wat ze gemeen hebben, is dat ze de taal van ons lijf spreken; ze verbinden het hoofd met ons hart en onze buik oftewel ons denken met ons voelen. Je bewust worden van de relatie tussen ons fysieke lichaam en onze hersenen is van grote waarde voor je persoonlijke (mentale) gezondheid. Toen ik nog werkzaam was als jeugdarts, sprak ik veel met jongeren bij wie sprake was van een verhoogd (en langdurig) schoolverzuim. In eerste instantie was de reden vaak een lichamelijke klacht, zoals buikpijn, hoofdpijn of vermoeidheid. Uit het gesprek bleek vaak dat iemand niet ‘lekker in zijn vel’ zat en al lang (on)bewust rondliep met nare gevoelens en gedachten. Slecht slapen, geen eetlust en minder of geen zin in sport, sociale contacten of school zijn het gevolg.
Veel jongeren vinden het lastig om over hun gevoel te praten of zijn zich niet zo bewust van hun emoties. Overmatig studeren of werken, veel ondernemen met vrienden of afleiding zoeken in sociale media, roken, alcohol en drugs zijn bekende afweermechanismen om pijnlijke emoties niet te hoeven voelen. Het wegstoppen van emotionele pijn of je er niet van bewust zijn, kan echter wel degelijk een oorzaak zijn van aanhoudende lichamelijke klachten. Daarom is het bespreekbaar maken van je emoties - bijvoorbeeld de angst om niet goed genoeg te zijn, boosheid vanwege onrecht of verdriet door afwijzing - uiterst belangrijk.
Jongeren interpreteren klachten en problemen die zij ervaren in het begin nog niet als zorgelijk, terwijl er wel degelijk sprake kan zijn van risico’s. Soms gaan ze veel te lang door, totdat ze mentaal of fysiek ‘op’ zijn en professionele hulp een noodzaak is geworden. De veerkracht en weerbaarheid van deze jongeren kunnen dan juist een valkuil zijn! Met het stijgen van de leeftijd nemen emotionele problemen (somberheid, angst en paniek) sterk toe en deze hebben direct gevolgen in het hier-en-nu en kunnen schadelijk zijn voor een gezonde fysieke, mentale en emotionele ontwikkeling.
Voor het creëren van herstel en balans is het bespreken en geven van tips over leefstijl ondersteunend. Inzicht en kennis over bijvoorbeeld ontspanning, slaap, gezonde voeding, sport en bewegen, maar ook de rol en impact van roken, alcohol, gamen en sociale media, is van grote meerwaarde omdat ze een groot effect hebben op je herstel. Zelfredzaamheid en verantwoordelijkheid nemen (en krijgen) ten aanzien van een gezonde leefstijl hoort ook bij opgroeien en het leven.
Voorkomen dat problemen erger worden en voorkomen dat jongeren langdurig professionele hulp nodig hebben, is essentieel. Van belang is dat we jongeren écht zien, horen wat er speelt door goed te luisteren en vragen te stellen, zodat jongeren zich ook echt begrepen en gehoord voelen. Oog hebben voor de diepere en lastige vragen, fundamentele problemen waar iemand mee worstelt, maar ook aandacht hebben voor wat er wel goed gaat of welke wensen en dromen (zingeving) er zijn. Een dergelijke grondhouding realiseert verbinding, maakt het verschil en verkleint de kans op verslechtering en bevordert herstel.
Daarom vind ik @ease zo ontzettend gaaf en belangrijk. Ik ben blij dat jongeren op steeds meer plekken in Nederland voor een écht gesprek, gratis en anoniem kunnen binnen lopen bij @ease (of online via een chatgesprek). Het werkt! Kijk voor een @ease bij jou in de buurt op www.ease.nl en als je dan toch op internet bent, neem dan een kijkje op www.jongerenhulponline.nl en www.ziemijnu.nl.
Wico Mulder
Jeugdarts Adolescenten / Arts Maatschappij & Gezondheid
Ambassadeur @ease
